MỘT SỐ KỸ THUẬT CHĂM SÓC CÂY SẦU RIÊNG GIAI ĐOẠN KINH DOANH

Hiện nay cây sầu riêng khu vực Tây nguyên và Đông Nam bộ đang vào giai đoạn nuôi trái. Chăm sóc đúng kỹ thuật thời điểm này sẽ quyết định đến năng suất, phẩm chất trái và hiệu quả kinh tế của cây sầu riêng. Đặc biệt là trong thời điểm hiện nay một số bà con nông dân đang gặp phải tình trạng rụng trái khiến cho vườn cây giảm năng suất nghiêm trọng hoặc đứng trước nguy cơ mất trắng. Để bà con nông dân trồng sầu riêng có thêm kiến thức áp dụng trong sản xuất. Chúng tôi xin hướng dẫn một số kỹ thuật chăm sóc cây sầu riêng giai đoạn kinh doanh đang được áp dụng có hiệu quả tại khu vực Lâm Đồng, Đồng Nai nơi có diện tích sầu riêng trồng tập trung.

I. Chăm sóc giai đoạn ra hoa

Cây sầu riêng đòi hỏi phải có thời gian khô hạn (nhiệt độ cao, ẩm độ thấp) để phân hóa mầm hoa. Yêu cầu thời gian khô hạn kéo dài ít nhất là 10-14 ngày cây sầu riêng mới có thể phân hóa mầm hoa. Nếu thời gian khô hạn quá ngắn cây sầu riêng sẽ ra hoa ít hoặc ra hoa rải rác, không đồng loạt dẫn đến khó chăm sóc quả sau này.

Để được như vậy, trong giai đoạn này bà con nông dân phải làm các công việc sau:

1. Điều tiết nước tạo khô hạn để hoa ra đều, tập trung

Vào tháng 12-1 hàng năm là thời kỳ cây sầu riêng phân hóa mầm hoa (ra mắt cua). Nếu thời điểm này cây phân hóa mầm hoa ít hoặc chưa phân hóa mầm hoa thì phải dọn sạch cỏ rác trong và ngoài tán cây nhằm tạo độ thông thoáng tốt, đất nhanh khô để cây cảm ứng ra hoa.

Nếu đất có hiện tượng khô, cây có biểu hiện héo mà chưa phân hoá mầm hoa thì tưới qua 1 lần nước, tưới nhẹ cho đủ ẩm (lượng nước tưới bằng 1/3 lúc bình thường). Rồi tiếp tục xiết nước tạo khô hạn, chờ cây ra hoa đều, tập trung thì chọn đợt hoa đó. Tỉa bỏ hết số hoa đã ra trước hoặc sau đó, để mục đích trên cùng 1 cây, thời gian thu hoạch quả không kéo dài quá 15 ngày.

Do cây cần rất nhiều dinh dưỡng để tạo cơm, nếu kéo dài thời gian mang quả thì cây dễ bị suy nhược, kiệt quệ, chăm sóc phục hồi sau thu hoạch rất khó khăn, cây dễ phát sinh nấm bệnh, đặc biệt làm nấm Phytopthora.

Đồng thời với việc tạo khô hạn, để kích thích ra nhiều hoa, đồng loạt thì bà con nông dân nên sử dụng NPK 10-60-10, MPK 0-52-34, Lân 86, K₂SO₄ phun xịt kết hợp với tưới gốc. Xịt 2 lần cách nhau 7 ngày, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát.

2. Tưới nước nuôi hoa:

- Thời điểm tưới: Khi hoa dài 3-4cm trên các vị trí để trái, thì tưới nước trở lại.

- Cách tưới: Tưới xòe đều nước chầm chậm từ ngoài tán vào bên trong tán cho đến khi nước vừa chảy tràn trên mặt đất. Ưu tiên tưới bên dưới tán cây vì nơi đó tập trung rất nhiều rễ tơ hút nước. Nếu xuất hiện trời mưa trái mùa thì rễ này không thể hút thêm nước nên không xảy ra tình trạng xốc nước gây rụng hoa, quả non.

Lần tưới tiếp theo khi thấy lớp đất mặt bắt đầu khô, khoảng 3-5 ngày sau khi tưới, tùy theo loại đất (cát, thịt, sét), không tưới quá nhiều gây sốc nước. Vào thời điểm 1 tuần trước khi hoa nở, giảm 2/3 lượng nước ở mỗi lần tưới, chu kỳ tưới không thay đổi, giúp hạt phấn khỏe, đậu trái tốt.

Tuy nhiên, khi giảm nước cần theo dõi đảm bảo ẩm độ đất không quá khô, tránh hiện tượng héo cây, héo hoa ảnh hưởng đến việc đậu trái.

Sau khi đậu trái, tưới tăng dần lượng nước đến mức trở lại bình thường, giúp trái phát triển tốt, tăng nhanh trọng lượng trái. 

Như vậy, thời điểm, cách tưới nước cho sầu riêng giai đoạn ra hoa đậu quả rất quan trọng, quyết định đến năng suất vườn sầu riêng.

Không nên tưới sớm khi mầm hoa vừa nhú mắt cua sẽ có những hạn chế sau đây:

+ Các bông ở đầu cành phát triển mạnh (nơi không khuyến cáo để trái). Còn các mầm hoa ở vùng mang trái bị rơi vào trạng thái ngủ (đui bông) nên sẽ mất sản lượng.

+ Kích thích phát triển lá trên mỗi chùm bông, dinh dưỡng tập trung nuôi lá làm hoa nhỏ lại, cuống hoa dài, yếu ớt, ảnh hưởng đến đậu trái, nuôi trái.

3. Tỉa hoa: Tỉa hoa nhằm loại bỏ bớt hoa mọc ở những vị trí không cần thiết, qua đó cây sẽ tập trung dinh dưỡng để nuôi dưỡng hoa còn lại tốt hơn.

- Đối với cành cấp 1: Vị trí để chùm hoa đầu tiên cách thân chính từ 0,5-1,8m tùy tuổi cây. Cây càng lớn, cành ở dưới thấp thì vị trí để chùm hoa đầu tiên càng cách xa thân. Nếu để quả gần thân thì quả ở vị trí này phát triển kém.

- Đối với cành cấp 2: giữ lại những chùm hoa ở vị trí cành to, khỏe, ở nách cành cấp 2, không để hoa ở đầu cành; chọn các chùm hoa khỏe hướng xuống dưới. Tùy tuổi cây, sức khỏe của cành có thể để từ 4-10 chùm hoa/cành. Khoảng cách giữa các chùm hoa cách nhau 25cm.

- Tỉa bớt hoa trong một chùm: Thời điểm tỉa khi hoa dài khoảng 8-10cm, khoảng 10 hoa/chùm. Ưu tiên giữ lại những nụ hoa ra cùng đợt và những hoa tròn, mập, cuống hoa khỏe, hoa không bị sâu bệnh.

4. Sử dụng phân bón qua lá :

Giai đoạn này cây rất cần các nguyên tố trung lượng, vi lượng để hình thành hạt phấn, sức sống của hạt phấn (Borax) và tạo độ dai chắc cho cuống hoa. Giai đoạn này khuyến cáo sử dụng phân bón lá có chứa các thành phần trung vi lượng như : S, Ca, B, Zn, Cu, Mn, Mo để cung cấp dinh dưỡng cho cây. Tuyệt đối không sử dụng phân bón gốc hoặc phân bón có chứa Magie vì cây sẽ ra lá non, khi đó dinh dưỡng tập trung nuôi lá làm hoa nhỏ lại, cuống hoa dài, yếu ớt, ảnh hưởng đến đậu trái.

Thời điểm phun: Khi nụ hoa hình thành rõ. Sử dụng phân bón lá NPK 20-20-20+ TE và Botrac ; Phun định kỳ 7-10 ngày cho đến khi quả được 60 ngày tuổi. (thời điểm cây đang trổ bông, xả nhuỵ thì tuyệt đối ko phun).

Lưu ý: Trong lần phun khi hoa chuẩn bị nở, phối hợp với thuốc Agri - Fos 400 để hạt phấn hoa khỏe, giúp đậu quả tốt hơn và kháng bệnh xì mủ thân. Nồng độ phun 0,5% tương ứng 0,5lít/100 lít nước. Kết hợp với thuốc trừ sâu để phòng sâu ăn hoa. Phun ướt đều mặt trên và mặt dưới lá vào sáng sớm hoặc chiều mát.

+ Trường hợp cây đang ra nụ hoặc cây đang xả nhuỵ mà ra đọt non thì sử dụng MKP 0-52-34, với liều lượng gấp đôi bao bì hướng dẫn. Xịt lúc trời mát. 7-10 ngày/lần, liên tục cho đến khi lá già mới thôi. Dưới gốc kết hợp tưới Kali Sulphate (K₂SO₄ – Kali trắng) liều lượng 3-5kg/phuy 200 lít nước (hoặc bón 0,5kg/gốc); sử dụng 2 lần cách nhau 7-10 ngày.

II. Chăm sóc giai đoạn nuôi quả

1. Tỉa quả: Sau khi đã tỉa bớt hoa trong 1 chùm, chỉ để không quá 10 bông/chùm. Hầu hết số bông này đều đậu quả, nên cần thiết phải tỉa bớt quả nhằm tạo cho quả đảm bảo về chất lượng cũng như trọng lượng quả.

Cách tỉa và thời điểm tỉa quả: Lần 1: Quả được 3-4 tuần sau khi hoa nở, tỉa bỏ những quả có cuống nhỏ, chen chúc trong chùm quả, trái méo, trái bị sâu bệnh (để lại 6-8 quả/chùm).

Lần 2: Quả được 8 tuần sau khi hoa nở: Tỉa quả cong vẹo, dị dạng (để lại 3-4 quả/chùm).

Lần 3: Quả được 10 tuần sau khi hoa nở: cắt tỉa những trái có hình dạng không đặc trưng của giống. Tạo thuận lợi cho phát triển cơm, kích thước và hình dáng trái.

Chỉ để 2-3 quả/chùm, khoảng 70-120 quả/cây (tùy theo độ tuổi và sức của  cây). Trong trường hợp đang nuôi quả mà có hiện tượng rụng quả thì tiến hành tỉa bớt một số quả, ưu tiên tập trung dinh dưỡng để nuôi các quả còn lại.

2. Phun phân qua lá để dưỡng quả :

Từ giai đoạn nuôi hoa đến khi quả được 60 ngày tuổi. Phun định kỳ 7-15 ngày/lần bằng phân bón lá NPK 20-20-20+TE để cung cấp dinh dưỡng nuôi quả. Trong thời điểm này cây có hiện tượng ra đọt non thì phun MKP (10g/lít nước, 2kg/phuy) hoặc K2SO4 (200-300g/bình 16 lít) định kỳ 3 ngày/lần (có thể phun luân phiên 2 loại phân này) để hạn chế đọt non phát triển gây rụng quả non.

Trong lần phun cuối cần phối hợp với thuốc Agri - Fos 400 để phòng bệnh thối trái, xì mủ thân. Giai đoạn này quả nở gai rất mẫn cảm với bệnh thối quả do nấm phát triển ; nồng độ thuốc phun 0,5%.

3. Các thời điểm bón phân cho cây sầu riêng:

Lưu ý: Đối với giống sầu riêng Ri6 do thời gian thu hoạch sớm hơn sầu riêng Monthong 15-20 ngày. Vì vậy thời gian bón phân cho cây Ri6 giai đoạn nuôi trái cần sớm hơn so với giống Monthong khoảng 10-15 ngày.

4.  Một số biện pháp chống sượng quả :

Giai đoạn trái chuyển từ non sang già là giai đoạn tích lũy tinh bột nên cây rất cần các trung, vi lượng như Ca, S, Mg, Zn, Bo, Mo, Cu… giúp cho cây quang hợp tốt, trái không bị sượng. Khi trái sầu riêng chuyển hóa tinh bột thì việc bổ sung Kali SULPHATE (K₂SO₄) là rất cần thiết. Không bón kali đỏ làm trái dễ bị sượng, không sử dụng các loại phân bón gốc, bón lá có chứa các kích thích tố NAA, IBA, Auxin, GA₃

Khi mưa nhiều bồn sâu chứa nước, làm cho cây thừa nước, quá trình chín cũng diễn ra kém, dẫn đến tình trạng trái bị sượng nước. Do đó khi vào mùa mưa cần thiết phải làm cho bồn thoát nước tốt. Trước khi thu hoạch trái sầu riêng 15-20 ngày phải cắt nước hoàn toàn, nếu trời mưa thì phải khai thông bồn cho thoát nước tốt thì chất lượng trái sẽ tốt.

III. Thu hoạch quả: 

Đối với giống sầu riêng Monthong thời gian chín của trái dao động từ  125-135 ngày và 105-115 ngày đối với sầu riêng Ri6; nên thu hoạch trước khi quả chín từ 5-7 ngày.

IV. Một số lưu ý phòng trừ sâu bệnh giai đoạn ra hoa, nuôi quả

1. Nhện đỏ: Đây là đối tượng gây hại mạnh cây sầu riêng vào giai đoạn mùa khô và chúng tập trung chủ yếu ở mặt dưới của lá, đặc biệt là các lá bánh tẻ. Vết chích lúc đầu chỉ là những đốm nhỏ màu xám trắng, nhiều vết chích liên kết lại tạo ra những khoang, những đốm lớn mất màu ảnh hưởng đến sự quang hợp của lá, bị hại nặng lá có thể bị khô và rụng.

* Biện pháp phòng trừ: Sử dụng thuốc Kumulus 80DF, Sulox 80WP (10-15g/16 lít nước), Ortus 5SC (10-15ml/8-10 lít nước), Pegasus 500SC (7-10ml/8 lít nước), thuốc sinh học Abatin 5.4EC (6-8ml/16 lít nước ), hoặc sử dụng thuốc Sule Long 80WP (140g/16 lít nước)...

2. Rầy phấn trắng

- Biện pháp phòng: Phun thuốc trừ rầy định kỳ khi mỗi đợt lá mới hình thành.

- Biện pháp trừ: Khi phát hiện chồi bị hại thì tiến hành xử lý thuốc 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 5-7 ngày. Sử dụng luân phiên các loại thuốc sau: Confidor 100SL (pha 5-7ml/8 lít nước), Actara 25WG 1g/8 lít, Bassa 50EC 20-25ml/8-10 lít nước.

3. Bệnh xì mủ thân, thối trái do nấm Phytopthora

* Phòng bệnh: Thường xuyên phun phòng định kỳ để giảm tối đa bệnh Phytopthora gây hại thân, quả trong giai đoạn cây mang trái, giảm thiệt hại về năng suất sầu riêng thì biện pháp phòng bệnh Phytopthora cho cây sầu riêng giai đoạn này là rất cần thiết.

* Trị bệnh: Khi phát hiện quả bị bệnh xử lý bằng các loại thuốc nấm có chứa gốc đồng hoặc Aliette 800wp, Ridomil gold 68WP, Agri - Fos 400 …. Xử lý 3 lần cách nhau 7-10 ngày.

Trường hợp vết bệnh trên thân sử dụng Aliette 800wp + Ridomil gold 68WP + chất bám dính (dùng nguyên chất) sau khi làm sạch vết bệnh bôi trực tiếp lên vết bệnh. Thực hiện 3 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 15 ngày.

Trên đây là một số kinh nghiệm chăm sóc cây sầu riêng giai đoạn kinh doanh đang được áp dụng trong thực tế sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Kính chúc bà con nông dân trồng sầu riêng một vụ mùa bội thu./.

PHÒNG KỸ THUẬT- CÔNG TY CỔ PHẦN SOP PHÚ MỸ